راهنمای کامل از پوشک گرفتن کودک

راهنمای کامل از پوشک گرفتن کودک

از پوشک گرفتن کودک، یکی از مهم‌ترین چالش‌های مادرها و پدرهایی است که کودکان‌شان آمادگی رفتن به دست‌شویی را دارند. بهترین سن برای از پوشک گرفتن بچه چه سنی است؟ چطور طرز استفاده از سرویس بهداشتی را به کودک خود آموزش دهیم؟ شما اینجا هستید تا با آگاهی کافی، پروسه از پوشک گرفتن بچه را شروع و با موفقیت تمام کنید؛ یک خداحافظی بی‌دردسر و راحت با پوشک!

راهنمای کامل از پوشک گرفتن کودک

بهترین سن برای از پوشک گرفتن کودک

هیچ سن جادویی و ایدئالی برای گرفتن بچه از پوشک وجود ندارد. بعضی از کودکان در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی مهارت‌های فیزیکی و شناختی لازم را به‌دست می‌آورند ولی بعضی دیگر حتی تا ۳ یا ۴ سالگی هم آماده نیستند.

برای بیشتر بچه‌ها، آموزش دست‌شویی رفتن ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. البته اگر زمان‌بندی درستی داشته باشید، ممکن است این زمان کمتر شود.

پسرها معمولا دیرتر شروع می‌کنند و در مقابل، آموزش دست‌شویی رفتن به دخترها گرچه زودتر شروع می‌شود اما بیشتر طول خواهد کشید.

به خاطر داشته باشید که اگر کودک آماده نباشد، نمی‌توانید او را مجبور به ترک پوشک کنید. هیچ کودکی با پوشک به مدرسه نمی‌رود. خیال‌تان راحت!

آمادگی مادر و پدر برای از پوشک گرفتن کودک

شاید خیلی کمتر به این موضوع اشاره شده که مهم‌تر از سن مناسب کودک‌ برای شروع از پوشک گرفتن، لازم است اول شرایط و وضعیت روحی و جسمی‌ شما خوب باشد و هیچ مشکل یا تغییر بزرگی در روال زندگی کودک‌ یا خانواده اتفاق نیفتاده باشد.

برای مثال، اگر:

• بیمار هستید و شرایط جسمی خوبی ندارید.
• به‌تازگی اسباب‌کشی کرده‌اید و وارد خانه و محیط جدیدی شده‌اید.
• نوزادی به جمع خانواده اضافه شده است.
• از نظر روحی و روانی در شرایط مناسبی نیستید یا افسردگی دارید.
• به‌تازگی مشکل یا چالشی برای شما یا خانواده‌تان پیش آمده است.
• کودک‌تان را به‌تازگی از شیر گرفته‌اید یا اتاق خوابش را جدا کرده‌اید.
• به‌تازگی شروع‌به‌کار کرده‌اید.

بهتر است عجله نکنید و شروع آموزش دست‌شویی رفتن کودک را به زمان مناسبی موکول کنید. درست مانند از شیر گرفتن نوزاد، باید انرژی و وقت کافی برای شروع و ادامه این مسیر را داشته باشید.

یادتان باشد آمادگی کافی شما خیلی مهم‌تر از سن کودک دلبندتان است!

دنیس آلویزیو، متخصص اطفال:

«اگر زمان درستی برای از پوشک گرفتن بچه انتخاب کنید، ممکن است فقط ۱ ماه طول بکشد. اما اگر به نشانه‌ها بی‌توجه باشید، احتمالا ۶ ماه یا بیشتر طول می‌کشد.»

3 نشانه آمادگی کودک برای از پوشک گرفتن

در ادامه نشانه‌هایی که کودک به کمک آن‌ها، آماده تنهایی دست‌شویی رفتن است را بررسی می‌کنیم:

۱- نشانه‌های فیزیکی از پوشک گرفتن کودک

• می‌تواند راه برود و حتی بدود.
• دفع مدفوع منظم و خوب در زمان‌های نسبتا قابل پیش‌بینی دارد.
• حداقل ۲ ساعت پوشک خشک است که نشان می‌دهد عضلات مثانه به اندازه کافی رشد کرده و ظرفیت کافی برای نگه داشتن ادرار را دارد.

۲- نشانه‌های رفتاری از پوشک گرفتن کودک

• می‌تواند به مدت ۲ تا ۵ دقیقه به‌آرامی در یک حالت بنشیند.
• می‌تواند به‌تنهایی شلوارش را بالا و پایین بکشد.
• از پوشک خیس یا کثیف بیزار است و واکنش نشان می‌دهد.
• به عادت‌های دستشویی رفتن دیگران دقت می‌کند و علاقه نشان می‌دهد.
• وقتی کودک مدفوع دارد با نشانه‌هایی مثل غرغر کردن یا چمباتمه زدن به شما اعلام می‌کند.
• از خود تمایل به استقلال داشتن را نشان می‌دهد.
• به کارها و موفقیت‌هایش افتخار می‌کند.
• برای یادگیری از پوشک گرفتن مقاومت نمی‌کند و همراه‌تان می‌شود.

۳- نشانه‌های شناختی از پوشک گرفتن کودک

• احساس نیاز به دفع ادرار یا مدفوع را می‌فهمد و می‌تواند از قبل به شما بگوید یا حتی آن را نگه دارد تا به دست‌شویی برسد.
• می‌تواند دستورالعمل‌های ساده‌ای مانند «برو اسباب‌بازی را بیاور» را انجام دهد.
• اهمیت انجام هر کاری را در جای مناسبش درک می‌کند.
• با کلمات، مفهوم دستشویی داشتن را می‌تواند برساند.

فراموش نکنید که هر کودک متفاوت است، پس بهتر است کودک‌تان را با بچه‌های دیگر مقایسه نکنید.

کودکان می‌توانند ادرار و مدفوع را زمانی‌که از نظر فیزیکی و رفتاری آماده‌اند، کنترل کنند. بیشتر کودکان مدفوع را قبل از زمان ادرار می‌توانند کنترل کنند.

عوارض جسمی و روانی زود گرفتن کودک از پوشک را در مقاله زیر بخوانید:

چگونه بچه را از پوشک بگیریم؟ آغاز ماجراجویی جدید!

به منظور کمک به شما در ماجراجویی جدید کودک‌تان برای از پوشک گرفتن، ۲ گام مهم آموزش دست‌شویی رفتن بچه را باهم مرور می‌کنیم:

مقدمه‌چینی: قدم اول برای آماده کردن کودک از نظر ذهنی

• موقع تعویض پوشک با کودک صحبت کنید تا بفهمد که پوشک خیس چیست و محتویات پوشک را به او نشان دهید تا برایش عادی شود.
• می‌توانید زمانی که به دست‌شویی می‌روید، به کودک‌تان بگویید احساس دفع ادرار یا مدفوع می‌کنید و نیاز دارید به دست‌شویی بروید. کودکان با تماشا و تقلید یاد می‌گیرند.
• چند هفته قبل از شروع پروسه از پوشک گرفتن، سرود و قصه‌های مربوط به آموزش دست‌شویی رفتن را با هم بخوانید و چندین‌بار درباره این موضوع با او صحبت کنید.
• خوب است کلمات مناسبی برای ادرار یا مدفوع انتخاب کنید؛ ولی از کلمات منفی مثل کثیف یا بدبو استفاده نکنید.
• اگر وسواس نجسی و پاکی دارید، بهتر است اول آن را درمان کنید و به کودک خود منتقل نکنید.
• با هم برای خرید لگن و شورت به فروشگاه بروید و کودک‌تان را در انتخاب رنگ و طرح آن‌ها مشارکت دهید تا هیجان و همکاری بیشتری برای شروع آموزش داشته باشد.
• یک روز قبل از شروع، محیط دست‌شویی را با برچسب‌ها و وسایل ساده تزئین و جذاب کنید یا اسباب‌بازی موردعلاقه کود‌ک‌تان را آن‌جا بگذارید.
• بهتر است روی مبل‌ها و فرش‌ها روکش پلاستیکی بکشید یا فرش‌ها را جمع کنید تا خیال‌تان از تمیزماندن آن‌ها راحت باشد.

شروع آموزش دست‌شویی رفتن: قدم دوم برای گرفتن کودک از پوشک

حالا که کودک از نظر ذهنی برای برداشتن اولین قدم‌های خود در مسیر مستقل شدن و تنهایی انجام دادن کارهایی مانند دستشویی رفتن آماده است، می‌توانید با صبر و حوصله آموزش را شروع کنید:

• روزهای اول، زمانی که از خواب بیدار می‌شوید، کودک را به دست‌شویی ببرید. طبق یک زمان‌بندی و برنامه مشخص هر بار این کار را انجام دهید.
  مثلا خوب است روزهای اول، هر ۳۰ دقیقه یک‌بار، کودک را با خود به دست‌شویی ببرید و کم کم این زمان را بیشتر کنید. البته یادتان باشد زمان زیادی را در دست‌شویی نمانید تا آن‌جا به محل بازی و سرگرمی تبدیل نشود!
• هر بار که زمان دست‌شویی رفتن می‌رسد، با لبخند بگویید: حالا وقت دست‌شویی رفتن است! بهتر است جمله‌هایی که می‌گویید حالت دستوری نداشته باشند تا کودک همکاری کند.
• کودک‌تان را بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب و بعد از غذا خوردن به دست‌شویی ببرید اما یادتان باشد که هیچ‌ وقت با اصرار این کار را نکنید.
• شورت و شلواری را انتخاب کنید که خیلی راحت درآورده و پوشیده می‌‎شود. شلوارهایی که دکمه و زیپ ندارند انتخاب مناسب‌‌تری هستند.
  توصیه می‌کنیم در روزهای اول از پوشک گرفتن، از سایز ۷ پوشک شورتی کانال‌دار مای‌بیبی استفاده کنید. کناره‌های کشسان پوشک‌ شورتی به کودک اجازه می‌دهد که پوشک را مانند لباس زیر بالا و پایین بکشد و احساس استقلال بیشتری کند که لازمه از پوشک گرفتن در کودک است.
• اگر کودک دوست دارد به‌جای لگن، روی کاسه توالت بنشیند به او کمک کنید تا این کار را انجام دهد.
• اگر از لگن استفاده می‌کنید، به فرزندتان کتاب موردعلاقه‌اش را بدهید تا سرگرم شود و مدت بیشتری روی لگن بنشیند.
• وقتی کودک موفق به دفع ادرار یا مدفوع در دست‌شویی شد، به او بگویید که تلاشش برای مستقل شدن عالی است!
• اگر کنترل ادرار یا مدفوع از دست کودک‌تان خارج شد و شورتش را خیس کرد، لازم است با آرامش و بدون هیچ‌گونه عصبانیتی او را به ‌دست‌شویی ببرید و بگویید این بار فراموش کرده و دفعه بعد زودتر به دستشویی می‌رسد.
• احتمالا برای بیشتر بچه‌ها دفع مدفوع ترسناک باشد. این ترس باعث می‌شود جلوی دفع مدفوع را بگیرد و دچار یبوست شود.
  برای کمک به حل این مسئله می‌توانید کارتون‌های مربوط به دست‌شویی رفتن را به او نشان دهید یا کتابی درباره‌اش بخوانید تا کم‌کم متوجه شود مدفوع کردن یک فرآیند طبیعی است و هیچ چیزی برای ترسیدن وجود ندارد.
• خوب است در روزهای اول کودک‌تان کارتون‌های سرگرم‌کننده را به مدت طولانی نگاه نکند، چون باعث می‌شود فراموش کند ادرار یا مدفوع دارد!
• بهتر است در ۲ تا ۳ روز اول کمتر بیرون بروید. اگر مجبور شدید زمان طولانی بیرون از خانه باشید، بهتر است پوشک شورتی ببندید.
• خوب است رعایت بهداشت را در دست‌شویی برای کودک‌تان توضیح بدهید و شستن دست‌ها را با آب و صابون تمرین کنید.

بعضی از مادر و پدرها می‌گویند در عرض ۳ روز کودک‌شان را از پوشک گرفته‌اند. ممکن است این روش برای بعضی از بچه‌ها خوب جواب بدهد، اما برای هر کودکی مناسب نیست.

از پوشک گرفتن بچه در شب

برای اینکه کودک خود را شب‌ها پوشک نکنید، اول لازم است در طول روز دستشویی رفتن را به او یاد بدهید. برای پوشک نکردن کودک در شب‌ها بهتر است عجله نکنید. اگر کودک شما چند روز پشت‌سرهم از خواب بیدار می‌شود و پوشکش خشک است، می‌توانید پوشک شب را هم حذف کنید.

ادرار کردن شبانه تا حدود ۵ سالگی به معنای شب‌ادراری نیست و نیازی به بررسی پزشک ندارد.

نکات مهم برای حذف پوشک کودک در شب

• بهتر است قبل از خواب به کودک‌تان مایعات زیادی ندهید؛ در حد رفع تشنگی آب بنوشد، کافی است.
• زمانی پوشک شب را حذف کنید که حداقل ۱ هفته تا صبح بتواند پوشکش را خشک نگه ‌دارد.
• اگر شب‌ها دست‌شویی می‌رود، نیازی به پوشک ندارد.
• می‌توانید یک زیر انداز ضد آب مناسب روی تخت او بیندازید تا خیال‌تان راحت باشد.
• خوب است تا زمانی‌که پوشک شب را حذف نکردید، بعد از خوابیدن کودک‌تان او را پوشک کنید که متوجه نشود.
• استفاده از پوشک شورتی در مرحله از پوشک گرفتن، به ویژه در زمان خواب، بسیار کمک‌کننده است و می‌تواند از بروز اتفاقات ناخواسته مانند نشت ادرار، زمانی که کودک هنوز به طور کامل به استفاده از توالت عادت نکرده است، جلوگیری کند. این پوشک‌ها به کودک کمک می‌کنند تا به تدریج به استفاده از لباس زیر عادت کند و فرآیند آموزش توالت رفتن را آسان‌تر می‌کنند.

به‌خاطر داشته باشید ممکن است خشک ماندن لباس و تشک در شب‌ها مدت بیشتری طول بکشد و این مدت زمان در کودکان متفاوت است.

کلام آخر

از پوشک گرفتن کودک و یادگیری دست‌شویی رفتن برای کودکان یک تجربه و چالش بزرگ و یکی از مهم‌ترین مراحل رشد آن‌هاست. بهتر است موفقیت یا سختی آموزش را با هوش یا لجبازی کودک‌تان یکی نکنید و مقایسه را رها کنید. اگر بخواهیم راز مهم از پوشک گرفتن را در ۲ کلمه خلاصه کنیم، می‌گوییم: زمان‌بندی درست و صبر.

سوالات متداول از پوشک گرفتن کودک

اگر کودک را زودتر از موعد از پوشک بگیریم، عوارض آن چیست؟

از پوشک گرفتن بچه زودتر از موعد علاوه بر مشکلات جسمی مثل یبوست و مشکلات ادراری می‌تواند با لجبازی و پرخاشگری نیز همراه باشد.

اگر کودک در برابر از پوشک گرفتن مقاومت کرد، چه کنیم؟

اگر کودک در برابر از پوشک گرفتن مقاومت کند، بهتر است آموزش را برای مدتی متوقف کنید. ابتدا آموزش جامع درباره پروسه از پوشک گرفتن بچه را در این مقاله بخوانید و سپس با آمادگی کامل، این کار را شروع کنید.

با شب ادراری پس از کنار گذاشتن پوشک کودک، چطور برخورد کنیم؟

با شب‌ادراری بعد از کنار گذاشتن پوشک، با آرامش برخورد کنید و به هیچ وجه کودک را سرزنش نکنید. می‌توانید از زیرانداز ضد آب استفاده کنید تا به مرور زمان این مسئله حل شود.

پزشک تاییدکننده: دکتر الهه ضیائی

متخصص کودکان و نوزادان، فارغ‌التحصیل دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و سابقه ده سال طبابت در بخش‌های اطفال و نوزادان

کد نظام پزشکی: 121813